Het celibaat is opnieuw in discussie. Sinds de jaren 60 is de discussie in Nederland wel op de achtergrond geraakt, maar natuurlijk nooit helemaal weg geweest. Meer recent: bij de Amazone-synode (2019) speelde op de achtergrond de wijding van viri probati (mannen met een stabiel gezin en met pastorale ervaring). Uit een onderzoek in opdracht van dagblad Trouw (gepubliceerd op 27 januari 2022) blijkt dat 74% vindt dat priesters moeten kunnen trouwen.
De discussie kan op vele fronten worden gevoerd. Een van de argumenten is dat seksualiteit toch gewoon bij het mens-zijn hoort. Zeker, ieder mens is ook een seksueel wezen. Maar soms wordt behoefte aan seksualiteit gelijk gesteld met de eerste levensbehoeften als voedsel, kleding en huisvesting. Seksualiteit is van een andere orde.
Seksualiteit lijkt in de huidige tijdgeest, in de media en in andere uitingen steeds meer losgekoppeld van liefde en relatie. Alsof je seksualiteit makkelijk ‘los’ kan genieten zonder schadelijke geestelijke effecten.
Misbruikschandalen in en buiten de Kerk, laten zien dat die geestelijke schade wel degelijk een rol kan spelen. In de visie van de Kerk geeft de keuze voor liefde, huwelijksrelatie en openheid voor het ontvangen van kinderen betekenis aan het genieten. Bij priesterschap en celibaat speelt ten diepste iets vergelijkbaars. Gewijd priesterschap en celibaat vallen samen met de keuze voor liefde als een andere betekenisvolle relatie: levenslange toewijding aan God, in je werk en privé-leven.
Het ongehuwd blijven is op de allereerste plaats een genadegave, een charisma dat een kerkelijk nut heeft. De oorsprong ligt bij Christus en de apostelen. Vanaf het begin van het christendom is het ongehuwd zijn omwille van het Koninkrijk van God een ideaal. Vanaf de 11e eeuw wordt het celibaat gevraagd van de priesters en de andere clerici. Het gaat om een onverdeelde toewijding aan de Heer. De priester wordt uitgedaagd deze spiritualiteit steeds weer te zoeken.
Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden