Alle gedoopten vormen samen de Kerk, met Christus aan het hoofd en de bekleders van de ambten als leiders van de zichtbare Kerk op aarde. Dit laatste zeg ik er bewust bij, omdat ‘samen Kerk’ ook wel eens de connotatie heeft dat paus en bisschoppen wel gemist kunnen worden. Dat alle gedoopten een eigen verantwoordelijkheid hebben is nog niet helemaal tot iedereen doorgedrongen. De Kerk wordt geleid door paus en bisschoppen, maar zíj zijn niet de Kerk.
Paus Franciscus hecht veel waarde aan de inspraak van alle gedoopten. Tijdens de laatste synodes over het gezin en over de jongeren heeft hij heel bewust de inbreng van gezinnen en de jeugd gezocht. En de gewone bisschoppensynode van 2023 wil hij in het teken stellen van synodaliteit. Hij zoekt naar wegen om alle gedoopten te laten meepraten. En hij noemt dat de synodale weg. Het wordt een proces van onderop, te beginnen in de bisdommen, hoewel … het wordt wel centraal aangestuurd!
Het gaat er de paus om dat we samen luisteren naar de Heilige Geest en de tekenen van de tijd juist verstaan. Synodaliteit is niet een democratisch proces zoals we dat in de politiek kennen en waarbij de meerderheid van stemmen bepaalt wat het beleid wordt. Het meepraten van de clerus en van alle gelovigen moet zich verhouden tot de traditie en de leer van de Kerk. We houden aan wat Christus ons heeft meegegeven en wat we doorheen de geschiedenis als essentieel hebben onderkend als ons geloofsgoed (depositum fidei).
Om me een beetje te verdiepen in deze aanpak heb ik onlangs twee documenten gelezen van de Internationale Theologische Commissie: ‘Synodaliteit in het leven en de missie van de Kerk’ (2018), en ‘Sensus fidei in het leven van de Kerk’ (2014). Sensus fidei betekent geloofszin. Het gaat om de ware interpretatie van wat God heeft geopenbaard en wat Hij wil met de Kerk en de wereld. Paus Franciscus zet een tocht uit, en wij kunnen aan deze tocht deelnemen. Ik kom er in het komende jaar op terug en we zullen zien hoe we het gestalte gaan geven.
Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden