Een van de woorden die de laatste decennia opmars hebben gemaakt, is zelfbeschikking. Zo was bijvoorbeeld in de jaren zeventig de kreet ‘Baas in eigen buik’ onder feministes in zwang. Het is allang niet meer: De mens wikt en God beschikt. De moderne mens wil over van alles en nog wat zelf de beslissing nemen. Daar zit zeker een goede kant aan. De bevoogding die vroeger vaak voorkwam, is terecht teruggewezen. Maar er zit ook een gevaarlijke kant aan en daar wil ik in deze column op wijzen.
In de discussie van de laatste jaren over voltooid leven speelt zelfbeschikking een grote rol. Ook hier kan ik wel een heel eind in meegaan, maar het wordt anders als anderen er zich mee gaan bemoeien. Hoe vrij ben je om over jezelf te beschikken en hoe wordt dat door anderen beïnvloed? Hoe autonoom is dit ‘zelf’ eigenlijk?
Dat je het einde van je leven zelf in de hand wilt houden, daarvan kun je zeggen dat het een eigen keuze is en valt uiteindelijk onder de eigen verantwoordelijkheid en het eigen geweten. Dat jij je eigen leven voltooid vindt, oké, maar wat als anderen dat gaan vinden? Dat wij, de samenleving, gaan vinden dat jouw leven eigenlijk wel voltooid is. Dat je nu wel een te grote last wordt voor de maatschappij en dat de zorg die je nodig hebt, wel erg duur gaat worden.
En nog erger is het als je dat onder die invloed ook zelf gaat denken: Ik ben van geen waarde meer, ik wil anderen niet tot last zijn. Geef mij die zogenaamde pil van Drion maar en dan maak ik er ‘zelf’ wel een einde aan!
Wat misschien goedbedoeld begint als zelfbeschikking, dreigt ermee te eindigen dat anderen over jou gaan beslissen. Van die zelfbeschikking blijft dan niet zoveel over. Het gevaar is dat we ons op een hellend vlak begeven en toegroeien naar een voor ouderen en kwetsbaren onmenselijke samenleving.
Wij zouden ons hier veel meer bewust van moeten zijn en elkaar hier meer voor moeten waarschuwen. In een interview kwam ik dit eens tegen: ‘De waarde van een samenleving wordt bepaald door hoe er met oude mensen wordt omgegaan’. In de Bijbel worden wij al gewaarschuwd om zorgvuldig met armen, weduwen (lees ouderen) en wezen om de gaan. Zij vormen de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Laten wij deze zorg ter harte blijven nemen.
Dit is de laatste column van Tako de Wolff. “De kogel is door de kerk,” zegt hij zelf. “Al langer hadden wij de wens dichter bij natuur en water te wonen. Die plek hebben wij nu gevonden aan de rand van het Lauwersmeer. In oktober verhuizen wij naar Dokkumer Nieuwe Zijlen.”
De redactie dankt hem voor zijn bijdragen en wenst hem en zijn familie nog veel woon- en leefplezier aan de waterkant in het vertrouwde Friese land.