De evolutietheorie heeft aan het licht gebracht dat er tussen dier en mens overeenkomsten zijn. Hoe we de verhouding tussen schepping en evolutie moeten zien laat ik nu even in het midden. De catechismus zegt er weinig over. Dat er overeenkomsten zijn tussen mens en dier is geen nieuw inzicht. Al op de eerste bladzijde van de Bijbel lezen we dat de schepping van de landdieren op dezelfde dag plaats vindt als de schepping van de mens, namelijk op de zesde dag. De dieren in de zee (vissen) en de dieren in de lucht (vogels en insecten) worden beide geschapen op de vijfde dag. Er is dus ook een gelijkenis tussen vissen en vogels: zij bewegen zich voort met vinnen/vleugels. De dieren op het land hebben poten en lopen zoals ook de mensen lopen op hun benen. Iedereen kan deze overeenkomsten waarnemen.
Toch denk ik graag na over de vraag: wat maakt de mens speciaal en wat onderscheidt de mens van het dier. Het is de vraag naar de waardigheid van de mens die zich onderscheidt van die van het dier. Er is tegenwoordig terecht een sterke tendens om op te komen voor de waardigheid van dieren, maar er bestaan ook grote verschillen die niet per se gemakkelijk te duiden zijn. Wetenschappers komen tot de conclusie dat sommige diersoorten een zekere vorm van bewustzijn hebben en een zekere mate van sociaal gedrag vertonen. Het onderscheid tussen verstand (mens) en instinct (dier) schijnt niet zo gemakkelijk te zijn.
Maar we zullen toch moeten erkennen dat mensen kunnen lachen, beminnen, denken, cultuur scheppen en geloven. Mensen zijn in staat om verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden en gedachten, en daarmee gaat gepaard dat de mens kan zondigen. Verder is de mens bezig met vraagstukken als eeuwig leven. Het equivalent bij dieren is: zich voortplanten, zorgen dat de soort behouden blijft. Dat is een drang naar eeuwigheid die blijft binnen het aardse. Het verlangen van de mens naar eeuwig leven gaat boven het aardse uit.
Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden