We hopen allemaal op een vredige manier aan ons eind te komen, niet te pijnlijk en omringd door familie en vrienden. Ik heb het over onze eigen dood en die van onze naasten. We discussiëren over dit onderwerp, met name in de politiek als het gaat over ‘voltooid leven’. Ook in de medische wereld is het een actueel gespreksonderwerp, want de bestaande euthanasiepraktijk vraagt nogal wat van artsen en verzorgenden, en ook van geestelijke bedienaren. Hun geweten wordt namelijk aangesproken, en er wordt iets van hen gevraagd waar ze niet aan willen of kunnen meewerken.
In november verscheen er een essay van Theo Boer, hoogleraar Ethiek van de Gezondheidszorg aan de Protestantse Theologische Universiteit. Hij stelt kritische vragen bij de huidige praktijk en mentaliteit. Hij pleit niet voor een verandering van de huidige wetgeving, en dat doet hij omdat hij een eerlijke en vrije discussie wil. Hij zet de lezer wel aan het denken. Zo stelt hij de vraag wat het betekent als je vraagt niet meer te willen leven, niet meer te willen bestaan. We kunnen – los van ons geloof – niets zeggen over het niet bestaan, want we weten niet wat dat is. De vraag van degene die wil sterven is eigenlijk: ik wil dít leven niet meer zoals ik het nu ervaar. Is euthanasie het antwoord op die hulpvraag? Moeten we niet meer investeren in palliatieve zorg en in het liefdevol aanwezig zijn bij de zieke.
Een vraag om euthanasie komt vaak vanuit de mening dat men autonoom is. De ene mens zegt: ik heb het leven gekregen en ik heb er niet om gevraagd, dus mag ik er ook over beschikken. Maar ik zou zeggen: ik heb het leven gekregen en degene van wie ik het gekregen heb, heeft er (iets van) zichzelf in uitgedrukt, dus ik mag er niet zomaar over beschikken.
Ik zou wensen dat het essay van Theo Boer bijdraagt aan een mentaliteitsverandering als het gaat over het onderwerp ‘levenseinde’, dat christelijke uitgangspunten serieuzer worden genomen en dat we er minder gemakkelijk over doen, want het is niet zomaar iets. Het gaat over leven en dood van een concrete persoon.
Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden