Als je tegenwoordig zegt dat je (in principe) iedere zondag naar de kerk gaat, dan ben je in de ogen van sommigen ‘streng gelovig’. Als je daarbij vertelt dat nog in de jaren vijftig van de 20ste eeuw katholieke gelovigen twee of soms wel drie keer op een zondag naar de kerk gingen, dan lijk je het te hebben over leven op een andere planeet. In de beleving van het geloof is in een aantal decennia veel veranderd.
Het dagelijks leven van een katholiek 70 jaar geleden was doordrenkt van geloof en kerk: iedere dag het rozenkransgebed, voor en na het eten bidden, bidden bij het opstaan en slapengaan, een kruisteken maken als je het brood aansneed, de dagelijkse eucharistieviering, maandelijks biechten, catechismusles op school enzovoorts. We kunnen het ons nauwelijks nog voorstellen en de generatie die dit bewust heeft meegemaakt, is bijna uit de tijd.
Ik zou deze omslag willen omschrijven als een ontwikkeling van maximalisme naar minimalisme. Tegenwoordig denken we heel gemakkelijk. Zo vertelde een vrouw mij ooit dat ze het katholieke geloof heel mooi vond. Ik was benieuwd en verrast en vroeg waarom. “Nou”, zei ze: “Je hoeft er niks voor te doen en je hoort er altijd bij.” Waarschijnlijk heb ik – het is al lang geleden – wat meesmuilend geglimlacht.
Wat we vroeger misschien wel wat te veel deden, doen we nu te weinig. Gemiddeld genomen dan, want er bestaan en bestonden natuurlijk veel verschillen tussen verschillende mensen. Als vandaag de dag jongeren maandelijks bij elkaar komen om te bidden wordt dat door sommigen die daarvan horen ervaren als ‘heel zwaar’. Als we Bijbelse of kerkelijk teksten onder ogen krijgen, worden die soms ook als ‘zwaar’ ervaren. Is dat terecht?
Een van de dingen die een rol speelt is het gebrek aan kennis en een gebrek aan de wil om ons erin te verdiepen. De geloofspraktijk van vroeger was maximaal – het kon altijd beter en meer – maar tegenwoordig lijken we last te hebben van minimalisme. Ik weet niet wat beter is.
Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden